ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
για το Μεικτό Μοντέλο Επιμόρφωσης Β’ επιπέδου ΤΠΕ…
Στο πλαίσιο της Πράξης «Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη» (επιμόρφωση Β΄ επιπέδου στις ΤΠΕ) του Ε.Π. "Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση" του ΕΣΠΑ, η οποία υλοποιείται με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και του Ελληνικού Δημοσίου, προβλέπεται η υλοποίηση ενός αριθμού προγραμμάτων επιμόρφωσης Β’ επιπέδου ΤΠΕ με το μοντέλο μεικτής μάθησης (blended learning), - δηλαδή με συνδυασμό εξ αποστάσεως μαθημάτων (σύγχρονες συνεδρίες και ασύγχρονες δράσεις) και περιορισμένο αριθμό δια ζώσης συνεδριών - με στόχο την κάλυψη των αναγκών επιμόρφωσης σε περιοχές (πχ. απομακρυσμένες περιοχές, μικρά νησιά) όπου για οποιοδήποτε λόγο δεν είναι δυνατή η υλοποίηση επιμορφωτικών προγραμμάτων με το παραδοσιακό μοντέλο.
Βασικό στοιχείο της επιμόρφωσης Β’ επιπέδου ΤΠΕ, αποτελεί η επαφή, η καλή επικοινωνία και συνεργασία του επιμορφωτή με τους επιμορφούμενους, αλλά και των επιμορφούμενων μεταξύ τους, η οποία στο πλαίσιο του παραδοσιακού μοντέλου επιμόρφωσης επιτυγχάνεται κυρίως λόγω της συνύπαρξης και άμεσης συνεργασίας τους στις δια ζώσης συνεδρίες (μαθήματα) που διεξάγονται στο ΚΣΕ, δυο φορές την εβδομάδα. Τα στοιχεία αυτά καθιστά ιδιαιτέρως απαραίτητα η παιδαγωγική προσέγγιση και η φύση του περιεχομένου της επιμόρφωσης Β’ επιπέδου ΤΠΕ, που περιλαμβάνει εργαστηριακά μαθήματα (πχ. για εκμάθηση εκπαιδευτικών λογισμικών και εργαλείων), συζητήσεις, ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών επί εκπαιδευτικών σεναρίων και άλλων θεμάτων, ως μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η συχνή αυτή επαφή, οι συζητήσεις, η ανταλλαγή εμπειριών, ιδεών και απόψεων επί των θεμάτων της επιμόρφωσης, συντελεί στη δημιουργία κλίματος ομάδας, στην τόνωση του αισθήματος του «συν-ανήκειν» και εν τέλει στη δημιουργία μιας κοινότητας μάθησης, η επαφή και επικοινωνία των μελών της οποίας, τις περισσότερες φορές συνεχίζεται και μετά το πέρας του προγράμματος.
Τα παραπάνω εν γένει απουσιάζουν ή δύσκολα επιτυγχάνονται στα τυπικά μοντέλα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, τουλάχιστον όπως εφαρμόζονται σήμερα μαζικά στην ανοιχτή εξ αποστάσεως τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ωστόσο, τα παραπάνω αποτελούν κρίσιμα στοιχεία της αποδοτικής επιμόρφωσης εκπαιδευτικών και στο σχεδιασμό του μεικτού μοντέλου επιμόρφωσης Β’ επιπέδου ΤΠΕ επιδιώκεται με έμφαση η διατήρησή τους, μέσω της τακτικής εξ αποστάσεως σύγχρονης επαφής επιμορφωτή και επιμορφούμενων με χρήση ειδικών εργαλείων (πλατφόρμας σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης) και του μικρού αριθμού δια ζώσης συναντήσεων, που έχουν προβλεφθεί.
Το επιμορφωτικό πρόγραμμα μεικτού μοντέλου επιμόρφωσης Β’ επιπέδου ΤΠΕ έχει σχεδιασθεί ώστε να είναι ισοδύναμο με το αντίστοιχο πρόγραμμα παραδοσιακού μοντέλου επιμόρφωσης (δια ζώσης/ «πρόσωπο με πρόσωπο» διδασκαλίες) και περιλαμβάνει:
- 8 διά ζώσης συνεδρίες, διάρκειας 3 ωρών η κάθε μια,
- 20 σύγχρονες εξ αποστάσεως συνεδρίες, διάρκειας 3 ωρών η κάθε μία,
- ασύγχρονες δράσεις, που διεξάγονται καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος και συνοδεύουν τις διά ζώσης και τις σύγχρονες εξ αποστάσεως συνεδρίες.
Στις παραπάνω συνεδρίες (σύγχρονες εξ αποστάσεως ή διά ζώσης) περιλαμβάνονται και οι 8 υποστηρικτικές συναντήσεις για την εφαρμογή στην τάξη διάρκειας 3 ωρών η κάθε μια.
Κάθε πρόγραμμα επιμόρφωσης περιλαμβάνει 8 έως 12, εν γένει, επιμορφούμενους εκπαιδευτικούς ενός από τους κλάδους στους οποίους απευθύνονται και τα προγράμματα του παραδοσιακού μοντέλου. Για κάθε πρόγραμμα επιμόρφωσης ορίζεται ένα συγκεκριμένο Κέντρο Στήριξης Επιμόρφωσης (ΚΣΕ) όπου οι επιμορφούμενοι παρακολουθούν τις δια ζώσης συνεδρίες. Οι επιμορφούμενοι μπορούν να παρακολουθούν στο ΚΣΕ και τις σύγχρονες συνεδρίες, εάν αυτό είναι εφικτό, αν και έχουν επίσης τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε αυτές και από άλλους χώρους, έχοντας σε αυτήν την περίπτωση την ευθύνη της καλής λειτουργίας του δικτύου και της υποδομής γενικότερα που θα χρησιμοποιήσουν για να παρακολουθήσουν τα μαθήματα. Προβλέπεται η παροχή τεχνικής υποστήριξης προς τους επιμορφούμενους, σε θέματα που αφορούν τα υπολογιστικά εργαλεία στήριξης της επιμόρφωσης, από τον τεχνικό υπεύθυνο του ΚΣΕ.
Το επιμορφωτικό πρόγραμμα υλοποιείται εν γένει σε 24 εβδομάδες, σε συνεδρίες εκτός σχολικού ωραρίου. Οι διά ζώσης συνεδρίες εν γένει λαμβάνουν χώρα στην διάρκεια 4 Σαββατοκύριακων (3 ώρες το Σάββατο και 3 την Κυριακή). Οι σύγχρονες συνεδρίες υλοποιούνται μέσα από το ψηφιακό περιβάλλον σύγχρονης τηλε-εκπαίδευσης Blackboard Collaborate, ενώ οι ασύγχρονες δραστηριότητες υλοποιούνται με τη χρήση του συστήματος διαχείρισης μάθησης (LMS) Moodle. Η διαχείριση των περιβαλλόντων αυτών γίνεται από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος». Το ανωτέρω σύστημα LMS έχει και το ρόλο του χώρου «αποθήκευσης» των πάσης φύσεως εργασιών που εκπονούν οι επιμορφούμενοι αλλά και της παροχής υπηρεσιών για την επικοινωνία και συνεργασία των επιμορφουμένων μεταξύ τους (όπως υπηρεσίες chat, wiki, e-forum κλπ). Επίσης, μέσω του LMS διατίθεται στους επιμορφούμενους όλο το επιμορφωτικό υλικό, καθώς και πρόσθετο, υποστηρικτικό ψηφιακό υλικό (κείμενα, άρθρα, βίντεο κλπ) που κρίνεται σημαντικό για την επιμόρφωση, ενώ δίνεται στους επιμορφωτές η δυνατότητα να διαθέτουν τυχόν συμπληρωματικό υλικό που επιθυμούν στους επιμορφούμενους, να τους αναθέτουν δραστηριότητες και εργασίες (ατομικές και ομαδικές), να τις βαθμολογούν κ.α.
Κατά τις σύγχρονες ή διά ζώσης συνεδρίες, ο επιμορφωτής αναθέτει δραστηριότητες και εργασίες, τις οποίες οι επιμορφούμενοι υποχρεούνται να υλοποιήσουν κατά τη διάρκεια των ασύγχρονων δράσεων. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να είναι ατομικές ή ομαδικές, ενώ ενδέχεται να απαιτούν την επικοινωνία των επιμορφούμενων μεταξύ τους ή με τον επιμορφωτή, είτε με ασύγχρονο είτε με σύγχρονο τρόπο. Η επικοινωνία γίνεται μέσω των συστημάτων και εργαλείων που διατίθενται κεντρικά από την Πράξη, για τα οποία οι επιμορφούμενοι λαμβάνουν σχετικές οδηγίες και στοιχεία πρόσβασης. Για την υποβοήθηση των επιμορφούμενων στις ασύγχρονες δράσεις (και γενικότερα στο επιμορφωτικό πρόγραμμα), ο επιμορφωτής παρέχει ασύγχρονη υποστήριξη, κύρια σε παιδαγωγικά θέματα και θέματα χρήσης εκπαιδευτικού λογισμικού, μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων (π.χ. forum).
Μετά την υλοποίηση ικανού αριθμού εβδομάδων του προγράμματος ξεκινούν οι δράσεις «εφαρμογής στην τάξη» των γνώσεων και δεξιοτήτων που αποκτούν οι εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της επιμόρφωσής τους. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκπαιδευτικοί υλοποιούν «παρεμβάσεις» στην τάξη, δηλαδή υλοποιούν με τους μαθητές τους εκπαιδευτικές δραστηριότητες με αξιοποίηση ΤΠΕ, με την καθοδήγηση και υποστήριξη των επιμορφωτών τους. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες βασίζονται σε αναλυτικά σενάρια που διατίθενται στο πλαίσιο του επιμορφωτικού υλικού και συνάδουν κατά το δυνατόν με τα προγράμματα σπουδών του σχολείου για τα συγκεκριμένα μαθήματα, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Επίσης, εντάσσονται στο επιμορφωτικό πρόγραμμα «υποστηρικτικές συναντήσεις», κατά τις οποίες οι επιμορφωτές προετοιμάζουν τους επιμορφούμενους για την υλοποίηση ισάριθμων «παρεμβάσεων» με αξιοποίηση ΤΠΕ στην τάξη με τους μαθητές τους. Η διαδικασία αυτή επιτρέπει, ως πρόσθετο αποτέλεσμα, τα οφέλη που προκύπτουν από την επιμόρφωση να φτάνουν πολύ γρήγορα και με μαζικό τρόπο στους μαθητές.
Τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής των επιμορφούμενων για τις ανάγκες του επιμορφωτικού προγράμματος (πχ μετάβαση και πιθανή διανυκτέρευση στην έδρα του ΚΣΕ για τις δια ζώσης συνεδρίες) καλύπτονται από την Πράξη, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
Το επιμορφωτικό πρόγραμμα ακολουθείται από την συνήθη τελική δοκιμασία πιστοποίησης Β’ επιπέδου ΤΠΕ.
