ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

για την επιμόρφωση Β’ επιπέδου ΤΠΕ…

Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) μεταβάλλουν τον κόσμο από κάθε άποψη. Το σχολείο δεν είναι δυνατόν να μείνει έξω ή να είναι μακριά από αυτή τη διαδικασία. Οι συνθήκες μάθησης στο σύγχρονο σχολείο, οι γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που αναμένεται να αποκτήσουν οι μαθητές πρέπει να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της κοινωνίας, όπως αυτές διαμορφώνονται στο παραπάνω σκηνικό.

Είναι επομένως αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός και η βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης, και σε συνάρτηση με την αξιοποίηση των ΤΠΕ.

Οι ΤΠΕ μπορούν να παίξουν ένα σπουδαίο ρόλο στο «Νέο Σχολείο», το οποίο τοποθετεί το μαθητή στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, με την ενεργητική του συμμετοχή στις δραστηριότητες μάθησης και με εξατομίκευση της διδασκαλίας, βελτιώνει την παρεχόμενη εκπαίδευση, προωθεί τη δια βίου μάθηση και ενισχύει την καινοτομία και τη δημιουργικότητα..

Ο σημαντικότερος παράγοντας για την επιτυχία των στόχων που θέτει το «Νέο σχολείο» είναι ο ίδιος ο εκπαιδευτικός, ο οποίος πρέπει να διαθέτει τα απαραίτητα εφόδια που θα του επιτρέψουν να λειτουργήσει στη νέα πραγματικότητα και να αξιοποιήσει τα νέα δεδομένα και τις ΤΠΕ για την καλύτερη επίτευξη των μαθησιακών και παιδαγωγικών στόχων.

Το έργο «επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη» του ΕΠ «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», ΕΣΠΑ (2007-2013), το οποίο υλοποιείται με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ελληνικού Δημοσίου έχει ως αντικείμενο την επιμόρφωση μεγάλου αριθμού εκπαιδευτικών των ελληνικών σχολείων της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη διδακτική αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών  στην τάξη.

Η επιμόρφωση Β’ επιπέδου ΤΠΕ συνιστά ολοκληρωμένη επιμόρφωση για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη.

Τα επιμορφωτικά προγράμματα διεξάγονται αποκλειστικά σε ειδικά εξοπλισμένα κέντρα σε όλη τη χώρα, Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης (Κ.Σ.Ε.) - τα οποία συνήθως είναι σχολεία - από εξειδικευμένους επιμορφωτές (επιμορφωτές Β’ επιπέδου ΤΠΕ), οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα για το σκοπό αυτό σε Πανεπιστήμια, Πανεπιστημιακά Κέντρα Εκπαίδευσης (ΠΑΚΕ), κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων επιμορφωτικών περιόδων.

Εν γένει, τα επιμορφωτικά προγράμματα υλοποιούνται σε ομάδες 10 έως 15 ατόμων και η διδασκαλία διαρκεί 96 ώρες, κατανεμημένες κατά κανόνα σε 6 ώρες ανά εβδομάδα. Τα μαθήματα γίνονται εκτός σχολικού ωραρίου, ώστε να μην παρεμποδίζεται η κανονική λειτουργία των σχολείων.

Τα επιμορφωτικά προγράμματα συμπληρώνονται με την εφαρμογή των γνώσεων και δεξιοτήτων Β’ επιπέδου ΤΠΕ μέσα στην σχολική τάξη από τους επιμορφούμενους, ως οργανικό κομμάτι της επιμορφωτικής διαδικασίας, με την υποστήριξη και καθοδήγηση των επιμορφωτών και των υποστηρικτικών δομών της Πράξης.

Συγκεκριμένα, μετά την υλοποίηση ικανού αριθμού εβδομάδων του προγράμματος ξεκινούν οι δράσεις «εφαρμογής στην τάξη» των γνώσεων και δεξιοτήτων που αποκτούν οι εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο της επιμόρφωσής τους. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκπαιδευτικοί υλοποιούν «παρεμβάσεις» στην τάξη, δηλαδή υλοποιούν με τους μαθητές τους εκπαιδευτικές δραστηριότητες με αξιοποίηση ΤΠΕ, με την καθοδήγηση και υποστήριξη των επιμορφωτών τους. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες βασίζονται σε αναλυτικά σενάρια που διατίθενται στο πλαίσιο του επιμορφωτικού υλικού και συνάδουν κατά το δυνατόν με τα προγράμματα σπουδών του σχολείου για τα συγκεκριμένα μαθήματα, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Επίσης, εντάσσονται στο επιμορφωτικό πρόγραμμα «υποστηρικτικές συναντήσεις», κατά τις οποίες οι επιμορφωτές προετοιμάζουν τους επιμορφούμενους για την υλοποίηση ισάριθμων «παρεμβάσεων» με αξιοποίηση ΤΠΕ στην τάξη με τους μαθητές τους. Η διαδικασία αυτή επιτρέπει, ως πρόσθετο αποτέλεσμα, τα οφέλη που προκύπτουν από την επιμόρφωση να φτάνουν πολύ γρήγορα και με μαζικό τρόπο στους μαθητές.

Στην επιμόρφωση Β' επιπέδου ΤΠΕ μπορούν να λάβουν μέρος φιλόλογοι (ΠΕ02), μαθηματικοί (ΠΕ03), καθηγητές φυσικών επιστημών (ΠΕ04), καθηγητές γαλλικής, αγγλικής και γερμανικής γλώσσας (ΠΕ05/06/07), καθηγητές πληροφορικής (ΠΕ19/20), δάσκαλοι (ΠΕ70) και νηπιαγωγοί (ΠΕ60), καθώς και εκπαιδευτικοί «συναφών» κλάδων, δηλαδή εκπαιδευτικοί που έχουν δυνατότητα διδασκαλίας μαθημάτων των παραπάνω κλάδων, ως πρώτη ή δεύτερη ανάθεση. Για παράδειγμα, εκπαιδευτικοί κλάδου ΠΕ12.10-Φυσικοί Ραδιοηλεκτρολόγοι, ΠΕ14.04-Γεωπόνοι μπορούν να παρακολουθήσουν ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης ΠΕ04, διότι έχουν τη δυνατότητα να διδάξουν Φυσική και Βιολογία αντίστοιχα, ως δεύτερη ανάθεση, εκπαιδευτικοί κλάδου ΠΕ01-Θεολόγοι μπορούν να παρακολουθήσουν ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης ΠΕ02, διότι έχουν τη δυνατότητα να διδάξουν Ιστορία ως δεύτερη ανάθεση, εκπαιδευτικοί κλάδων οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να διδάξουν μάθημα/τα του ΤΟΜΕΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ στα ΕΠΑΛ ως β΄ ανάθεση μπορούν να παρακολουθήσουν ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης ΠΕ19/20.

Θα πρέπει να είναι μόνιμοι εκπαιδευτικοί δημοσίων και ιδιωτικών σχολείων και να υπηρετούν σε σχολείο κατά τη χρονική περίοδο της επιμόρφωσης, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν στην πράξη - στην τάξη τους - τις γνώσεις και δεξιότητες που αποκτούν, πράγμα που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ίδιας της επιμορφωτικής διαδικασίας. Εκτός από τους καθηγητές πληροφορικής (ΠΕ19/20) και αυτούς που περιλαμβάνονται σε μητρώα εκπαιδευτών Α’ επιπέδου παλαιότερων έργων,, οι υπόλοιποι κλάδοι εκπαιδευτικών θα πρέπει να έχουν ήδη πιστοποιηθεί ως προς τις βασικές δεξιότητες ΤΠΕ – Α' επιπέδου για να μπορέσουν να συμμετάσχουν στην επιμόρφωση Β' επιπέδου ΤΠΕ.

Η επιμόρφωση θα διεξαχθεί σε επιμορφωτικές περιόδους εξάμηνης περίπου διάρκειας η κάθε μία, στο διάστημα 2009 - 2015 και αναμένεται να την παρακολουθήσουν 27.500 εκπαιδευτικοί. Επίσης, 400 εκπαιδευτικοί, μεταξύ των οποίων και σχολικοί σύμβουλοι, θα παρακολουθήσουν προγράμματα εκπαίδευσης επιμορφωτών Β’ επιπέδου ΤΠΕ σε Πανεπιστημιακά Κέντρα.

Αντικείμενο της επιμόρφωσης Β’ επιπέδου ΤΠΕ είναι η εκμάθηση των αρχών παιδαγωγικής αξιοποίησης των ΤΠΕ, η απόκτηση δεξιοτήτων, κατά κλάδο εκπαιδευτικών, για την παιδαγωγική αξιοποίηση εκπαιδευτικού λογισμικού, εργαλείων γενικής χρήσης και του διαδικτύου, με έμφαση στα εργαλεία και υπηρεσίες Web 2.0 (social software), καθώς και η καλλιέργεια του τρίπτυχου γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις, που συνεισφέρουν διττά: στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση, προσωπική και επαγγελματική αναβάθμιση των επιμορφούμενων εκπαιδευτικών, καθώς και στην αξιοποίηση των ΤΠΕ στην τάξη από τους ίδιους και τους μαθητές τους για την έρευνα, αλληλεπίδραση, συνεργασία και οικοδόμηση νέων γνώσεων. Επιπρόσθετα, στο αντικείμενο της επιμόρφωσης περιλαμβάνεται η εκμάθηση χρήσης και εκπαιδευτικής αξιοποίησης των διαδραστικών συστημάτων διδασκαλίας, καθώς και συστημάτων διαχείρισης εκπαιδευτικού περιεχομένου, όπως οι διαθέσιμες εκπαιδευτικές πλατφόρμες και αποθετήρια συλλογής και διάθεσης εκπαιδευτικού υλικού (πχ. «Ιφιγένεια»/ βιβλιοθήκη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, «Φωτόδενδρο», σύστημα προβολής ηλεκτρονικών σχολικών βιβλίων).

Στόχοι της επιμόρφωσης Β’ επιπέδου ΤΠΕ είναι οι επιμορφούμενοι εκπαιδευτικοί να:

• κατανοήσουν τις προϋποθέσεις και τις δυνατότητες παιδαγωγικής αξιοποίησης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση για την αναβάθμιση και το μετασχηματισμό της διαδικασίας της διδασκαλίας και της μάθησης και την επίτευξη των στόχων που θέτει το Πρόγραμμα Σπουδών
• μπορούν να χρησιμοποιήσουν αποδοτικά τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ΤΠΕ για την ενεργό συμμετοχή εκπαιδευτικών και μαθητών σε κοινότητες μάθησης. Ειδικότερα, να κατανοήσουν και να μετέχουν στις νέες διαστάσεις του διαδικτύου (web 2.0), όπως η κοινωνική δικτύωση και ο νέος ρόλος χρηστών ως συν-δημιουργών του ψηφιακού περιεχομένου.
• αποκτήσουν συνολική εποπτεία για το υπάρχον Εκπαιδευτικό λογισμικό, τα υπάρχοντα γενικά και ειδικά εργαλεία, καθώς και το Διαδίκτυο και τα θέματα ασφαλούς χρήσης του, ειδικότερα εργαλεία και υπηρεσίες Web 2.0 (blogs, wikis, podcasts, social networks κ.α.), συστήματα διαχείρισης εκπαιδευτικού περιεχομένου (Learning Management Systems), ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, τις διαθέσιμες εκπαιδευτικές πλατφόρμες και αποθετήρια συλλογής και διάθεσης εκπαιδευτικού υλικού (πχ. «Ιφιγένεια»/ βιβλιοθήκη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, «Φωτόδενδρο», σύστημα προβολής ηλεκτρονικών σχολικών βιβλίων), τα οποία θα μπορούν να αξιοποιήσουν για την ένταξη των Τ.Π.Ε στην διδακτική πράξη
• είναι σε θέση να χρησιμοποιούν κατάλληλο για την ειδικότητά τους εκπαιδευτικό λογισμικό ή γενικά και ειδικά  εργαλεία, όπως αυτά που αναφέρονται παραπάνω.
• αντιληφθούν την αναγκαιότητα και το ρόλο της εκπαιδευτικής δραστηριότητας για την εφαρμογή των Τ.Π.Ε στην τάξη
• κατανοήσουν τις αρχές σχεδιασμού μιας εκπαιδευτικής δραστηριότητας ώστε να μπορούν να την εντάξουν στην διδακτική πράξη. Ειδικότερα για την περίπτωση των τεχνολογιών Web 2.0, να αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα εφαρμογής τους ως μέσο για το μετασχηματισμό της διδασκαλίας και να τις χρησιμοποιούν και εφαρμόζουν για το σκοπό αυτό.
• είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν αποδοτικά το διαδραστικό πίνακα της τάξης τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.
• γνωρίσουν τις βασικές αρχές οργάνωσης και διαχείρισης της χρήσης των Τ.Π.Ε στην τάξη.
• αναπτύξουν τη δεξιότητα της επικοινωνίας και συνεργασίας τόσο με τους μαθητές τους, όσο και με τους συναδέλφους τους με τη βοήθεια των τεχνολογιών Web 2.0.

Ένας αριθμός επιμορφωτικών προγραμμάτων Β’ επιπέδου ΤΠΕ υλοποιούνται με το μοντέλο της μεικτής μάθησης (blended learning), συνδυάζοντας εξ αποστάσεως μάθηση (σύγχρονες εξ αποστάσεως συνεδρίες και ασύγχρονες δράσεις) και περιορισμένο αριθμό δια ζώσης συνεδριών κλασσικού τύπου, προκειμένου να καλυφθούν οι ιδιαίτερες επιμορφωτικές ανάγκες ορισμένων περιοχών. Τα προγράμματα αυτά υλοποιούνται με βάση χωριστές Προσκλήσεις. Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να δείτε εδώ.